KẾT NỐI ĐẠO PHẬT VỚI CTXH: ĐỀ XUẤT MỘT MÔ HÌNH CUNG CẤP DỊCH VỤ CTXH TẠI VIỆT NAM
Ở hầu hết các nước phát triển, ngành công tác xã hội (CTXH) hiện đại đều có nguồn gốc từ các hoạt động từ thiện mang tính tôn giáo. Ví dụ, ngành công tác xã hội ở Mỹ được bắt nguồn vào cuối thế kỷ 19 từ các hoạt động từ thiện của những phụ nữ giàu có, được giáo dục trong truyền thống Thiên Chúa Giáo. Hiện tại, theo điều khoản Charitable Choice (tạm dịch là Quyền làm từ thiện) thuộc đạo luật PROWRA mà chính quyền Clinton phê chuẩn và White House Initiative (Phát kiến Nhà Trắng) của chính quyền Bush, các cơ sở tôn giáo (faith-based organizations) được ưu tiên nhận tiền trực tiếp từ chính phủ để thực hiện các chương trình xã hội như cai nghiện, giáo dục tội phạm, giáo dục kỹ năng làm cha mẹ, vân vân… (Cnaan & Boddie, 2002)
Tương tự Mỹ, ở các nước châu Á, việc liên kết các tổ chức tôn giáo hoặc triết lý tôn giáo-đặc biệt là Phật giáo-vào công tác xã hội, xảy ra khá thường xuyên. Nhật Bản và Hàn Quốc đều nương theo truyền thống này (Canda và cộng sự, 1996). Trung Quốc cũng sử dụng một số triết lý của đạo Phật như mô hình điều trị tổng hợp thân-thần-trí (body-mind-spirit) cho các bệnh nhân rối loạn tâm thần (Chan và cộng sự, 2001). Riêng ở Thái Lan, nơi khái niệm “người Thái” đồng nghĩa với khái niệm “Phật tử”, thì ngành công tác xã hội hiện tại bao gồm hai mô hình song song: mô hình phi tôn giáo do chính phủ Thái Lan quản lý và mô hình công tác xã hội lớn hơn do các chùa đảm nhiệm như họ vẫn làm từ hàng trăm năm nay (Nye, 2008; Phongvivat, 2002). Trên thực tế, một bộ phận những người nhiễm HIV/AIDS giai đoạn cuối ở Thái Lan đã chọn con đường vào sống tại các chùa thay vì tại nhà hoặc các trung tâm điều trị (Kubotani & Engstrom, 2005).
Giống như nhiều nước châu Á, Việt Nam chịu ảnh hưởng lớn của Phật giáo, song song với Lão giáo và Nho giáo. Xét về nhiều mặt, trong nhiều thế kỷ, khi hệ thống phúc lợi xã hội chính thức chưa tồn tại, các chùa ở Việt Nam chính là hệ thống các cơ sở cung cấp dịch vụ xã hội đầu tiên hướng tới việc giải quyết các khó khăn vật chất và tinh thần cho người Việt Nam−dù là giải quyết trên tinh thần Phật giáo và từ góc độ tâm linh. Tuy nhiên, khi Việt Nam bước vào giai đoạn hiện đại hóa−toàn cầu hóa như hiện nay, với sự phát triển của ngành công tác xã hội theo hướng chuyên nghiệp hóa và hội nhập với thế giới, một câu hỏi về lý thuyết và thực hành cần được đặt ra là mối liên hệ giữa đạo Phật với công tác xã hội nên được triển khai như thế nào để đảm bảo Việt Nam phát triển một nền công tác xã hội mang tính hiện đại, chuyên nghiệp, hiệu quả, nhưng vẫn phù hợp với đặc điểm văn hóa và con người Việt Nam mà ở đó dấu ấn của đạo Phật là không thể phủ nhận? Trong bài viết này, tôi sẽ trình bày hai vấn đề có tính lý thuyết: một là giải thích tại sao nên kết nối đạo Phật với công tác xã hội ở Việt nam, và hai là trình bày một mô hình liên kết cụ thể giữa hệ thống các nhà chùa và các tổ chức công tác xã hội tại Việt Nam.
Download toàn bộ bài báo TẠI ĐÂY
